فیلتر کربنی (carbon filter) یک روش فیلتر کردن با استفاده از بستر کربن فعال برای حذف آلایندهها و ناخالصیها با استفاده از جذب مواد شیمیایی است. فیلترهای کربن زغال چوب فعالترین فیلتر در از بین بردن کلر، رسوب، ترکیبات آلی فرار، طعم و بو از آب مؤثر هستند و در از بین بردن مواد معدنی، نمک و ترکیبات غیر آلی حل شده مؤثر نیست. اندازه ذرات نمونه که میتواند توسط فیلترهای کربن حذف شوند محدوده 50-5/0 میکرو متر است.
یکی از روشهای مناسب برای حذف بو و طعم بد آب، جذب عوامل مولد بو و طعم توسط ذغال فعال میباشد. ذغال فعال با خاصیت جذب سطحی بالا، طعم و بوی ناخوشایند آب را حذف میکند. نوع ذغال فعال، دما و pH آب از جمله عوامل موثر بر کارایی و بازدهی کربن فعال میباشد. فیلتر کربنی قادر است ترکیبات آلی همچون هالوفرمها و مواد فنلی و کلر آزاد آب را جذب کند.
به طور کلی کربن مورد استفاده در صنعت تصفیه آب به دو دسته کلی کربن بلاک (black carbon) کربن فعال گرانول طبقهبندی میشود که کربن بلاک به دلیل افزایش سطح کربن در از بین بردن تعداد زیادی از آلایندهها مؤثرتر از کربن فعال گرانول است.
شواهد مورخان نشان میدهد که در مصر باستان 2000 سال پیش از میلاد از کربن و فیلترینگ کربنی بعنوان فرآیند تصفیه در مقاصد پزشکی استفاده شده است و درحال حاضر بیش از چند سده در صنعت تصفیه آب و فاضلاب مورد استفاده قرار میگیرد.
جنس بدنه فیلترهای کربن بنا به نوع استفاده میتواند استیل، و یا کربن استیل با پوشش رنگ(FRP) باشد و دانههای کربن داخل این مخازن ریخته میشود. این فیلترها هرچند وقت یکبار با توجه به میزان مواد جامد معلق موجود در آب (TDS) نیاز به شستشوی معکوس دارند. فیلترهای کربن توسط کنترل دستی و یا اتوماتیک شستشو شده تا فضای انبساط خود را حفظ کند. فیلتر کربن به تنهایی و یا به عنوان قسمت بسیار مهمی از سیستمهای پیش تصفیه در اکثر فرآیندهای تصفیه آب و فاضلاب مورد استفاده قرار میگیرد.