درصد آبهای موجود در زمین برای کشاورزی، ٢٢درصد در حوزهی صنعت و هشتدرصد آن هم صرف استفادهی عمومی میشود. اینها اطلاعات آماریست که صندوق توسعهی بینالمللی کشاورزی موسوم به IFAD منتشر کرده و در ادامه آوردهاست که تا سال ٢٠٢۵ یعنی کمتر از یکدههی دیگر، ۵٠درصد در کشورهای توسعهیافته و ١٨درصد در کشورهای در حال توسعه، رشد را در زمینهی ازدیاد برداشت و مصرف آب در جهان شاهد خواهیم بود.
خب وقتی بدانیم که تا آنزمان حدود ١٨٠٠میلیون نفر از جمعیت زمین در مناطق خشک یا اقلیمهای دچار تنش و بحران آبی زندگی خواهند کرد، عمق فاجعهای بهنام خطر حیات بشر آینده را بیشتر درک خواهیم کرد. البته عمق فاجعه وقتیست که بدانیم و فراتر از آن بپذیریم که متاسفانه ایران هم یکی از همین محدودههای خطر است. این درحالیست که دوسوم جمعیت جهان هم در سال مورد نظر در شرایط نزدیک به خشکسالی به زندگی ادامه خواهند داد.
در مطلبی که کارشناسان شرکت تولیدکنندهی نوعی پروتئین گیاهی آمیخته با آب غنیشده موسوم به لنتین منتشر کرده هم میخوانیم: «جمعیت کره زمین با رقم باورنکردنی و هشداردهندهی ٨٠میلیون نفر در سال افزایش مییابد که نشان میدهد باید برای نسلهای آتی هم چیزی از این طبیعتی که از نسلهای گذشته به ما ارث رسیده را کنار بگذاریم.
براساس گزارش سازمان ملل متحد، تا رسیدن به بهار سال ٢٠٢۵ جمعیت جهان فراتر از هشتمیلیارد نفر خواهد بود که بزرگترین بحران برای آن نسل و آن زمان، تامین آب کافی برای مصارف حیاتی نوع بشر است». آنگونه که کارشناسان این مرکز تحقیقاتی عنوان کردهاند میزان مصرف آب در ۵٠سال گذشته در جهان سهبرابر شدهاست و تقاضا برای مصرف آب شیرین در هر سال به میزان ۶۴میلیارد مترمکعب افزایش مییابد.
در چنین شرایطی خندهدار و البته بسیار ترسناک است که بدانیم برای تولید هر یکچهارم پاوند همبرگر به چیزی حدود ٣,٧لیتر آب نیاز است! یا طی پنج دقیقه استحمام با دوش باز، بین ٣٧ تا ٩۴ لیتر آب مصرف و درواقع هدر میشود.
گرمشدن زمین در اثر تغییرات جوی، افزایش جمعیت، گسترش صنعت و فناوری و تامین نیازهایی چون غذا و پوشاک و سایر منابع وابسته به آب، مصرف این قطرات ارزشمند بهقیمت حیات را بیشاز پیش افزایش دادهاست که حالا در سال ٢٠١۶ میلادی از هرگونه بیماری، بلای طبیعی، جنگ و هر علت مرگبار دیگری، خطرسازتر شدهاست. در سالهای اخیر بشر بهشکلی عجیب به قیام علیه طبیعت برخاسته که نتیجهی این جدال ابلهانه نابودی خویشتن است و بخشی مهم از آنهم افزایش مصرف آبهای بستهبندیست که در کشور ما با عنوان آبمعدنی شناخته میشود.
ورلداطلس در گزارش خود در مارچ سال ٢٠١۶ فهرستی از کشورهایی را منتشر کرد که بیشترین آمار مصرف آبهای بستهبندی را به خود اختصاص دادهاند. این درحالیست که این افزایش مصرف، ضرری دوگانه را بهدنبال دارد؛ اول، کاهش میزان آب شرب جهان و دوم، رهاکردن مادهی مصنوعی پلاستیک بهعنوان زبالهای دیرتجزیهپذیر و مانا در محیط زیست که هر دوی اینها آیندهی ما را با خطرهای جدی مواجه کردهاست. در این گزارش، چین با مصرف سالانهی ١٠.۴٢میلیارد گالن آب یعنی نزدیک به ۴٠میلیارد لیتر از این مایع حیاتبخش سردمدار این فهرست تاسفبار است. چین بعلت جمعیت بسیار زیادش بیشترین مصرف آب جهان را هم از این حیث دارد و در سایر زمینههای دیگر مختلکنندهی تعادل و امنیت مض همچون تغییرات ایجادشده در میزان آلایندگیها نیز جزو اولینهاست. جالب آنکه در بسیاری کشورهای جهان مصرف آبهای بستهبندی به این علت شایع بالاتر رفتهاست که احساس و باور عمومی این است که این آبها از آبهای شرب شهری گزینهی سلامتتری هستند؛ درحالیکه برای مثال، در چین این موضوع صحت ندارد و طبق تحقیقات گستردهی مرکز The National Food and Drug Administration چینیها تنها به همین علت واهی، بخشی عظیم از سرمایهی زندگی جهانیان را به کام خود میفرستند. بعد از چین، نام کشورهای آمریکا، مکزیک، اندونزی، برزیل، تایلند، ایتالیا، آلمان، فرانسه و هند به چشم میخورد.
در کشور ما هم در چندسال اخیر، تولید، عرضه و مصرف آبهای بستهبندی رواج بسیاری پیداکردهاست و بهرغم آنکه بارها از سوی مراجع مختلف به بحران آبی کشور اشاره شدهاست؛ اما فرهنگ عمومی جایی برای توجه جدی به آن ندارد و بهنظر امری شوخی میآید. البته واقعبینانه که نگاه کنیم به هر علتی ذخایر زیرزمینی ایران طی این سالها مصرف شده و فکری هم برای بهبود این وضعیت بحران نمیشود. تبلیغات برای ترویج روحیهی فرهنگ صحیح مصرف و حتی روشهای تنبیهی مانند افزایش بهای آب هم نتیجهبخش نبودهاند و جامعهی ایرانی هم در ضربهزدن به طبیعت با افزایش مصرف آبهای بستهبندی با جامعهی جهانی همداستان شدهاست. اندرو فولت؛ تحلیلگر منابع و انرژی در سایت خبررسانی دیلیکالر در گزارشی در سال جاری به بحران جدی آب در ایران اشاره کرد و نوشت: «ماجرای تنش آبی در ایران بهحدی جدیست که بیش از ٧٠میلیون نفر از جمعیت این کشور در آیندهای نهچنداندور در معرض کمآبی شدید قرار خواهند گرفت. این مسئله بهمرور میتواند تبدیل به یک مشکل عمومی شود و باید راههایی در زمینهی برونرفت از این بحران قبل از تبدیلشدن به یک موضوع امنیت ملی پیدا کرد».
جمعیت فعلی جهان چیزی حدود ۵۴درصد آبهای شیرین کره زمین را مصرف میکنند که رقم قابل توجهیست. طبق آنچه کارشناسان سازمان ملل توصیه کردهاند میزان ٢٠ تا ۵٠ لیتر برای مصرف هر فرد در نیازمندیهای روزمره مانند نوشیدن، آشپزی و نظافت کافیست و متاسفانه در وضعیت فعلی یکی از هر شش نفر در جهان دسترسی به این میزان استاندارد آب توصیهشده را ندارد. درحالیکه نیاز هر فرد برای نوشیدن چیزی بین دو تا چهار لیتر آب است، برای تولید غذای فرآوریشده و کارخانهای هر نفر در فرآیند و پروسهی تولید چیزی بیش از ٢٠٠٠ لیتر آب مصرف میشود.
در واقع سبک زندگی مدرن، آسیبی شدید را در لوای ایجاد امکانات رفاهی به بشر وارد کردهاست که با روند درپیشگرفتهشده جبرانکردنی هم نیست. شاید بهتر باشد همینحالا فکری برای نجات قطرههای حیاتبخشمان کنیم تا فردا مرعوب و مغلوب اشتباهات امروزمان نشویم.