ثانیه‌های آخر حیات آب‌های زیرزمینی

آمار و ارقام در حوزه آب نشانگر وضعیت مطلوبی نیست چراکه هم در حوزه آب‌های سطحی و هم در حوزه آب‌های زیرزمینی شرایط آبی کشور ناگوار است و به‌نظر می‌رسد که اگر قرار باشد شرایط به همین روال ادامه داشته باشد در آینده‌ای نه چندان دور ایران چشم انتظار آب از کشورهای دیگر خواهد شد.

بر اساس آخرین آمار کسری مخازن آب زیرزمینی دردشت‌های کشور از مرز ۱۲۰ میلیارد مترمکعب گذشته و این در حالی است که ایران ۸۵ درصد به آب های زیرزمینی وابستگی دارد علاوه بر این در سال ۱۳۴۷ تنها ۱۵ دشت ممنوعه در کشور وجود داشت که این تعداد امروز به بیش از ۳۵۵ دشت ممنوعه افزایش پیدا کرده و این موضوع نیز بیانگر مرگ تدریجی آب‌های ایران است.

از سوی دیگر شاخص پایش آبی در ۲۱ استان کشور در وضعیت تنش آبی، تنش آبی شدید و کمبود آب است و تنها ۱۰ استان کشور در شاخص پایش آبی قابل تحمل قرار دارند، همچنین در حال حاضر سرانه آب تجدیدپذیر به ازای هر نفر به هزارو ۶۰۰ متر مکعب رسیده است که این شرایط، فشار به آب‌های زیرزمینی را به دنبال دارد.

بروز بحران در منابع آب زیرزمینی به دلیل نبود نگرش سیستمی، سیاستگزاری‌های ناکارآمد و وضع قوانین نامناسب با وضعیت آب کشور عنوان می شود که برای اصلاح این وضعیت همکاری همه آحاد مردم با دولت لازم است.

البته در این میان وزارت نیرو نیز بیکار ننشسته و با اجرای طرح احیا و تعادل بخشی منابع آب زیر زمینی که دارای ۱۵ پروژه است سعی در رفع مشکلات آبی کشور کرده اما بدیهی است که بحران ۱۵ ساله ایران با تدبیر یک برنامه و یک نهاد قابل حل نیست.

بسیاری از کارشناسان و دست اندرکاران حوزه آبی اصلاح ساختار بخش آب کشور با رویکرد مدیریت یکپارچه حوضه‌های آبریز، تعیین تعرفه آب بها و حق النظاره برای کلیه مصارف آب، اصلاح مقررات ناقض حقوق آب و وضع قوانین مناسب با شرایط بحرانی آب کشور و جدیت در اجرای آن، عدم توسعه سطح زیر کشت در دشت‌های ممنوعه، توسعه تجارت آب مجازی، ارتقای آگاهی‌ها و ایجاد بستر فرهنگی و تأمین اعتبارات لازم طرح احیا و تعادل بخشی منابع آب زیرزمینی؛ را امری میسر برای نجات ایران از خشکسالی می‌دانند.

اینکه ایران در سال‌های آتی وارد کننده آب باشد خیلی دور از ذهن نیست اما باید به این موضوع نیز نگاه کرد که دولت در سال‌های اخیر نسبت به وضعیت منابع آبی هشیارتر شده و برای این مهم برنامه‌هایی را تدبیر کرده است و شاید اگر این تدوین برنامه ‌ها و مراحل اجرای آن به صورت هماهنگ و منسجم باشد بتوان از خشکی ایران رهایی جست.