کلر چیست؟
کلر خالص نوعی گاز است. کلر یکی از کُشنده ترین گاز های سمّی و نیز یکی از مفید ترین آنها به شمار می رود. در طبیعت کلر به صورت جزیی از یک جسم مرکب یافت می شود ؛ مانند نمک طعام که کلرورسدیم است.کلر خالص نخستین بار به وسیله ی یک شیمیدان سوئدی به نام کارل شِیلِه در سال 1774 تهیه شد. امروزه کلر را خیلی ارزان بدست می آورند . یعنی جریان برق را از محلول نمک طعام عبور می دهند و در نتیجه کلر خالص حاصل می شود . پرکلرین یاهیپوکلریت کلسیم پودر سفید رنگی است با خاصیت گندزدایی که بوی زننده وتندی دارد ومجاری تنفس را آزار میدهد. این ماده در بازار با درجه خلوص 60 تا 70 درصد عرضه میشود. کلر هم بصورت گازی و هم بصورت مابع قابل استفاده می باشد.
کلر مایع را بوسلیه تانکرهای مخصوص یا درون استوانه های آهنی حمل و نقل می کنند .کلر برای سفید کردن اجسام و نیز برای تهیه گرد رنگبری بکار می رود .در صنعت کاغذ سازی نیز کلر را برای سفید کردن کاغذ مصرف کنند و این مهم ترین مورد استفاده از کلر است. در رنگسازی هم از کلر استفاده میشود. همچنین ترکیبی از آن با اکسیژن و پتاسیم در آتش بازی و تهیه ی کبریت بی خطر به کار میرود. تتراکلرورکربن یکی دیگر از ترکیبات کلر است. « تتراکلرورکربن» مادّه ای غیرقابل احتراق است و مصرف خشک شویی دارد . این ماده در برخی شیوه های آتش نشانی نیز بکار می رود.کلر به تنهایی یکی از مهم ترین وسایل گندزدایی امروزی است .
ﻛﻠﺮ ﻣﻤﻜﻦ ﺍﺳﺖ ﺑﻪ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﺍﺷﻜﺎﻝ ﺯﻳﺮ ﺩﺭ ﺩﺳﺘﺮﺱ ﺑﺎﺷﺪ :
ﺍﻟﻒ- ﮔﺎﺯﻛﻠﺮ Cl2
ﺏ- ﻛﻠﺮﺍﻣﻴﻦ NH2 Cl ﻭ NHCl2
ﺝ- ﭘﺮﻛﻠﺮﻳﻦ High Test Hypochlorit - H.T.H
ﺩ- ﺩﻱ ﺍﻛﺴﻴﺪ ﻛﻠﺮ Clo2
ﻛﻠﺮ ﺍﻭﻟﻴﻦ ﻣﺎﺩﻩ ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﻲ ﺩﺭ ﮔﻨﺪﺯﺩﺍﻳﻲ ﺁﺏ ﺍﺳﺖ ﺯﻳﺮﺍ ﺍﺭﺯﺍﻥ، ﻣﻮﺛﺮ ﻭ ﻛﺎﺭﺑﺮﺩ ﺁﻥ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺳﺎﺩﻩ ﺍﺳﺖ. ﺑﺮﺍﻱ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﻱ ﺍﺯ ﺁﺛﺎﺭ ﺳﻤﻲ ﺁﻥ ﺗﻮﺳﻂ ﺩﺳﺘﮕﺎﻩ ﻛﻠﺮﺯﻧﻲ ﺑﻪ ﺁﺏ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﻣﻲﺷﻮﺩ . ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺁﻣﻮﻧﻴﺎﻛﻲ ﻛﻠﺮ ﻧﻴﺰ ﺑﺮﺍﻱ ﮔﻨﺪﺯﺩﺍﻳﻲ ﺁﺏ ﺑﻪ ﻛﺎﺭ ﻣﻲﺭﻭﺩ ﻟﻴﻜﻦ ﺍﺛﺮ ﺁﻥ ﻛﻨﺪﺗﺮ ﺍﺯ ﺍﺛﺮ ﻛﻠﺮ ﺍﺳﺖ . ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﺤﺪﻭﺩﻳﺖ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ . ﭘﺮﻛﻠﺮﻳﻦ ﻳﺎ H.T.H ﻳﺎ ﻫﻴﭙﻮﻛﻠﺮﻳﺖ ﭘﺮ ﻗﺪﺭﺕ، ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﺗﺮﻛﻴﺒﺎﺕ ﻛﻠﺴﻴﻢ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ 70 ـ 60 ﺩﺭﺻﺪ ﻛﻠﺮ ﺩﺍﺭﺩ . ﻣﺤﻠﻮﻝ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺯ H.T.H ﻭ ﺗﺮﻛﻴﺒﺎﺕ ﺩﻳﮕﺮ ﻛﻠﺮﺩﺍﺭ ﺑﺮﺍﻱ ﮔﻨﺪﺯﺩﺍﻳﻲ ﺁﺏ ﺑﻜﺎﺭ ﻣﻲﺭﻭﺩ . ـ ﭘﺮﻛﻠﺮﻳﻦ Ca(OCL)2 ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﭘﻮﺩﺭ ﻳﺎ ﻛﺮﻳﺴﺘﺎﻝ ﺭﻳﺰ ﺩﺭ ﺑﺴﺘﻪ ﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﻭﺯﻥ ﻣﺸﺨﺺ ﺗﻬﻴﻪ ﻭ ﺗﻮﺯﻳﻊ ﻣﻲﮔﺮﺩﺩ . ـ ﮔﺮﺩ ﺳﻔﻴﺪ ﻛﻠﺮ CaOCL2 ﻛﻪ ﻛﻠﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺁﻥ 39 ـ 33.5% ﺍﺳﺖ . ـ ﻣﺤﻠﻮﻝ ﻫﻴﭙﻮﻛﻠﺮﻳﺖ ﺳﺪﻳﻢNaocl ﻛﻪ ﺩﺍﺭﺍﻱ 5 ـ3 ﻭ 16 ـ 10 ﺩﺭﺻﺪ ﻭﺯﻧﻲ ﻛﻠﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺳﺖ . ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎﻝ ﻋﻠﻲ ﺭﻏﻢ ﺗﺮﻛﻴﺒﺎﺕ ﺟﺎﻧﺒﻲ ﻛﻠﺮ ﺑﺎ ﻣﻮﺍﺩ ﺁﻟﻲ ﺁﺏ ﻭ ﺧﻄﺮﺍﺕ ﺍﺣﺘﻤﺎﻟﻲ ﺁﻥ ﺑﺮﺍﻱ ﺳﻼﻣﺖ ﻫﻨﻮﺯ ﻛﻠﺮ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻳﻚ ﻣﺎﺩﻩ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﮔﻨﺪﺯﺩﺍ ﺑﺮﺍﻱ ﺑﻬﺴﺎﺯﻱ ﺁﺏ ﺁﺷﺎﻣﻴﺪﻧﻲ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺳﺖ.
انواع روشهای کلر زنی متداول:
1.تزریق گاز کلر بوسیله کلریناتور های گازی
2.تزریق کلر مایع به وسیله کلریناتور های مایع
عوامل مهم موثر در گندزدائی با کلر :
غلظت کلر: با بالا رفتن میزان غلظت کلر توان گندزدائی آن افزایش می یابد.
زمان تماس کلر با آب: با افزایش زمان تماس کلر با آب ، تاثیرگندزدائی کلر بیشتر میگردد. لذا به غلظت کلر کمتری نیاز می باشد.
pH آب : با افزایش pH آب تاثیرگندزدائی کلر کمترمیگردد. لذا به غلظت کلر بیشتری نیاز می باشد.
دمای آب : با افزایش دمای آب ، تاثیر گندزدائی کلر بیشتر میگردد .لذا به غلطت کلر کمتری نیاز است .
مواد خارجی موجود در آب : با افزایش کدورت آب ( به دلیل امکان تماس کمتر کلر با میکرارگانیسمها ) تاثیر گندزدائی کلر کمتر می گردد.لذا به غلظت کلر بیشتری نیاز می باشد.